Synnøve Anker Aurdal (Oslo): „Astrup Fearnley Museet” – Udaljavanje od tradicije
„Astrup Fearnley Museet” u Oslu jedna je od važnijih kolekcija moderne umjetnosti u Europi. Vlasnici zbirke su potomci poznate norveške obitelji brodograditelja, a 2012. zbirka je preseljena u novu zgradu koju je projektirao Renzo Piano (oblikom podsjeća na brodove u Oslofjordu).
Uz stalan postav, muzej aktivno prati i norvešku umjetničku scenu pa je ovogodišnje ljetno izdanje u znaku radova Synnøve Anker Aurdal, najistaknutije umjetnice tekstila u Norveškoj.
Izložba broji preko 50 radova od kojih je većina u vlasništvu Astrup Fearnley kolekcije, ali neka su djela po prvi put javno prikazana pa je izložba izvrsna prilika za uvid u njen rad. Obuhvaćeni su radovi iz ranih četrdesetih pa sve do onih iz kasnih devedesetih, a kroz različite teme i problematike doznajemo kako je umjetnica postala jednom od začetnica modernizma u Norveškoj.
Do umjetnosti preko niti
Sama je izjavila da je njen put do umjetnosti bio moguć jedino preko niti. Da je konac najmoćniji alat shvatila je već nakon prvog susreta s tapiserijom na studiju u Lillehammeru i ostala mu je vjerna do kraja života.
Rad Anker Aurdal karakterizira dvodimenzionalnost, ali i odmicanje od tradicionalnih formula, konstantno eksperimentiranje, uvođenje apstraktnih formi i novih materijala.
Za vrijeme Drugog svjetskog rata, došlo je do nestašice vune i tada je uvela appliqué tehniku koja joj je omogućila slobodniji pristup tapiseriji. Kolažirala je tkanine, koristila stare u kombinaciji s novim materijalima poput bakra, poliestera, najlona. Tradicionalno tkanje podrazumijevalo je korištenje prirodnih boja, a ona je kemijskim putem uvela neonske boje i do tada nemoguće kontraste i efekte. Unatoč tome, uvijek se često vraćala tonovima sive pa je šezdesetih napravila čitavu seriju tapiserija inspiriranih kišom i srebrenim pejzažem za koji je inspiraciju pronašla u krajoliku zapadne Norveške.
Metalne niti kao potpis
Metalne niti koje vise s tapiserija gotovo da su postale njen potpis. „Telegram” je rad iz 1968. gdje je u tapiseriju uklopljen tekst pravog telegrama koji je umjetnica primila od svoje kćeri Siri („Herfra hvor jeg star nu, ser jeg havet. / Od tu gdje stojim, mogu vidjeti more.”).
Šezdesetih i sedamdesetih godina Poljska je bila izvorište tekstilne avangarde i umjetnice poput Magdalene Abakanowicz uvele su trodimenzionalnost i dodatno naglašavanje materijala. Utjecaj je očit i na radovima Anker Aurdal, u tom periodu ona radi skulpturalne trodimenzionalne instalacije, dok osamdesetih godina surađuje s francuskim tkaonicama i opet se vraća apstrakciji.
Poezija kao inspiracija
Veliko nadahnuće pronalazi i u poeziji pa su čest motiv i tekstovi pjesama utkani u radove. Jedan od poznatijih je „Kinesisk visdom” (Kineska mudrost), gdje citira kineskog pjesnika Lin Yutanga. Anker Aurdal je uvijek inzistirala na isticanju tapiserije kao zasebne umjetničke forme, ne imitacije slikarstva. Ono što je slikaru kist, njoj je bio konac.
Umjetnica je bila i društveno angažirana, aktivizam je protkan u mnoge tapiserije. Rad u kojem prikazuje birokrate, koristeći crno bijele kockice i gradeći ih kao likove iz video igrice, pokazuje suptilan smisao za humor koji je još očitiji u prikazu birokrata na zabavi, koji postaju neonsko ružičasti i opet dobivaju cyber naličje.
„Fredsøyet” (Oko mira) je jedna od posljednjih tapiserija koje je napravila. Tada je već bila u devedesetoj godini života pa je imala i pomoć pri tkanju, s obzirom na to da se radi o velikim dimenzijama. Krugovi se po spomenutoj tapiseriji šire u maniri op-arta, a bijela boja kao simbol mira pokušava prevladati tamu.
Svi su radovi sugestivni, od instalacija inspiriranih afričkom plastikom i maskama koje nas pozivaju na pomnije promatranje, preko apstraktnih djela i materijala koje pokušavamo dešifrirati promatrajući rukopis umjetnice. Neki radovi zahtijevaju da se odmaknemo i sagledamo ih iz više uglova, dok nas neka djela magnetski radoznalo privlače bliže.
Synnøve Anker Aurdal umjetnica je kojoj je tradicija bila uporište, ali uz neprestano bogaćenje tkanjem novih ideja i pogleda na svijet. Norvešku je 1982. predstavljala i na Venecijanskom bijenalu.
Ovaj je sadržaj sufinanciran sredstvima Fonda za pluralizam medija Agencije za elektroničke medije.